Kıztaşı

DİLARA ŞENEL

Kıztaşı, Markianos Sütunu olarak da geçmektedir.

İstanbul’da Fatih ilçesinde bulunan anıt 455 yılında İstanbul‘da Bizans İmparatoru Markianos anısına dikilen bir anıttır. Küçük bir meydanın ortasında günümüze ulaşabilmiştir. İstanbul’un fethinden sonra kurulan ilk Türk mahalleleri arasında “Kıztaşı Mahallesi” olarak adı geçmiştir. Uzunca bir süre Saraçhanebaşı’nda Yeniçeri odalarında bir evin bahçesinde kalan bu anıt bütün bölgeyi yakan Çırçır yangınından (1908) sonra yeniden yapılan düzenleme sonunda ortaya çıkarılmıştır.

Kızıl-gri Mısır granitinden iki parça olarak yapılmıştır. Yıkılmalara karşı demirlerle şerit çekilmiştir. Taban kısmına kaide denmektedir. Kıştaşı’nın kaide kısmına 5, sütun kısmına 9, üstteki kısmını da 3 tane demir şerit yerleştirilmiştir.

Kaidesi dört yüzlüdür ve beyaz mermerden yapılmıştır. Kaidesinin batı yüzünde bir kitabe bulunmaktadır. Kaidesinde Nike heykelinin bulunuşundan ötürü halk arasında Kıztaşı olarak bilinmektedir.

Kitabede Latince olarak şu metin yazılıdır:
“ PRINCIPIS HANC STATVAM MARCIANI
CERNE TOVUQVE
PRAEFECTVS VOVIT QVOD TATIANVS
OPVS ”

 Anlamı ise şöyledir: “İşte bu imparator (birinci yurttaş) Marcianus’un anıtıdır / Ki Tatianus bu eseri adamıştır”.

Kaidenin diğer yüzlerinde madalyon damgaları vardır. Madalyonlar Yunan haçları ile bezenmiştir.

Kıztaşı’nın bir de hikayesi vardır. Saraçhane’de Büyük Pozantin’in kızının mezarı üzerine dikilmiştir. Kıztaşı diye bilinen bu tılsımlı sütun, imparatorun kızını yılanlardan, çiyanlardan ve karıncalardan korumak için dikilmişti. Fakat yine kendisi için yapılmış olan Kız Kulesi’nde otururken, bir üzüm sepeti içine gizlenmiş olan ve üzümlerle beraber Kız Kulesi’ne gelen zehirli bir kara yılanı tarafından öldürüldü.

Sütunun üst kısmındaki kaidesinde bir Korint başlığı bulunmaktadır.

Başlığın İmparator Markianos’un heykellerinden birinin kaidesi olması muhtemeldir. Sütunun üzerinde bulunan ve İmparator Marcanius’a ait bronz heykelin 13. yüzyılda Venedikliler tarafından İstanbul’dan Bari‘ye götürüldüğü ve şu an orada bulunan Barletta heykeli olduğu söylenmektedir.